Cấp số định danh cá nhân cho 100% công dân, làm sạch 49 triệu dữ liệu tín dụng
 
Năm 2024, ngành Ngân hàng tổ chức Sự kiện Ngày chuyển đổi số với chủ đề “Mở rộng kết nối và phát triển hệ sinh thái số”. Tham luận với chủ đề "Ứng dụng dữ liệu dân cư hỗ trợ phát triển dịch vụ và đảm bảo an ninh, an toàn trong chuyển đổi số ngân hàng", Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc cho rằng, đây là một chủ đề hay và "nóng" không chỉ với riêng ngành Ngân hàng mà rất phù hợp với thực tiễn, định hướng của Chính phủ trong triển khai Đề án 06 và chuyển đổi số quốc gia từ việc "kết nối, ứng dụng, phát triển ứng dụng, dịch vụ và đảm bảo an ninh, an toàn" -  những quan điểm, hành động xuyên suốt trong hơn 2 năm triển khai Đề án 06.
 
Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc cho biết, tính đến hết tháng 4/2023, Bộ Công an đã thực hiện cấp số định danh cá nhân cho 100% công dân với trên 104 triệu dữ liệu; 86 triệu thẻ căn cước công dân cho 100% công dân đủ điều kiện trên toàn quốc; 75,16 triệu hồ sơ định danh điện tử; kích hoạt trên 53,88 triệu tài khoản định danh điện tử.
 
Bộ Công an và các bộ, ngành đã thực hiện đồng bộ, tích hợp thành công 20 triệu giấy tờ bảo hiểm y tế; 20 triệu giấy phép lái xe; 8 triệu đăng ký xe. Hiện có 46 đơn vị đang phối hợp với Bộ Công an để triển khai (36 địa phương và 10 bộ, cơ quan ngang bộ) với 57 trang web, ứng dụng. Tổng số lượt sử dụng tài khoản định danh điện tử trên các cổng dịch vụ công đến nay là 11.645.068, số lượt đăng nhập trên ứng dụng Etax của Tổng cục thuế là 941.045 lượt…
 
Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã kết nối với 18 bộ, ngành, 1 doanh nghiệp nhà nước (EVN), 3 doanh nghiệp viễn thông và 63 địa phương, tiếp nhận 1.534.864.111 yêu cầu để tra cứu, xác thực thông tin; 600.009.022 yêu cầu đồng bộ thông tin, đồng bộ thành công 269.247.289 thông tin công dân vào dữ liệu dân cư. Với những kết quả nổi bật như trên, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đã trở thành "trái tim" của chuyển đổi số.
 
Về sự phối hợp giữa ngành Ngân hàng và lực lượng Công an, lãnh đạo ngành Ngân hàng đã chủ động phối hợp Bộ Công an, xây dựng và ký kết Kế hoạch phối hợp số 01/KHPH-BCA-NHNN để ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, với 11 nhiệm vụ trọng tâm và 35 nhiệm vụ cụ thể. Sau hơn 1 năm triển khai thực hiện, các mục tiêu cơ bản của Kế hoạch đã triển khai theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, lãnh đạo Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và đạt được những kết quả hết sức quan trọng.
 
Đó là, về nhận thức và hành động trong việc ứng dụng Đề án 06 phục vụ chuyển đổi số ngành Ngân hàng luôn thể hiện sự quyết tâm, quyết liệt, sáng tạo, thống nhất từ trên xuống dưới.
 
Về pháp lý, NHNN đã chủ động bám sát các quy định mới mà Quốc hội, Chính phủ, Bộ Công an đã và sẽ ban hành để đảm bảo đều được đồng bộ nội dung với pháp luật ngành Ngân hàng như: Luật Các tố chức tín dụng, Luật Phòng chống rửa tiền, các thông tư, quyết định của Thống đốc NHNN... và lấy dữ liệu dân cư, căn cước, định danh và xác thực điện tử là nền tảng, dữ liệu "gốc" phục vụ xác minh danh tính, xác thực người dùng và phát triển đa tiện ích số cho người dân, doanh nghiệp.
 
Thứ ba, đã thực hiện xác thực, làm sạch 49 triệu dữ liệu của Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam, 3,5 triệu dữ liệu của các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán, ví điện tử và đang tiếp tục phối hợp chặt chẽ để triển khai làm sạch với số dữ liệu còn lại. Đồng thời, phối hợp triển khai xác minh những tài khoản nghi ngờ giả mạo phục vụ công tác quản lý nhà nước, phòng chống rửa tiền, phòng chống tội phạm, xây dựng lòng tin của người dân.
 
Thứ 4, ngành Ngân hàng đã ứng dụng giải pháp xác thực thẻ căn cước công dân gắn chip sớm, nhanh và phổ cập nhất. Đến nay, đã sử dụng và đưa vào nghiệp vụ lõi để định danh một cách an toàn, hiệu quả với 1,5 triệu lượt sử dụng dịch vụ. Trung bình mỗi tháng từ 300 - 500 nghìn lượt (tăng trưởng 30% hàng tháng). Chất lượng và trải nghiệm dịch vụ đã đọc và xác thực thành công với các thiết bị đầu đọc chưa đến 2 giây, và trên điện thoại từ 3 - 5 giây.
 

“Với giải pháp này, tôi tin tưởng rằng sẽ từng bước thay thế hoàn toàn các giải pháp truyền thống như trước đây và loại bỏ hoàn toàn các điều kiện để tội phạm lợi dụng phạm tội, vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến an ninh tiền tệ”, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc chia sẻ.
 
Thứ năm, Bộ Công an đã xây dựng Hệ thống định danh và xác thực điện tử (VNeID) cho cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, người nước ngoài và đang tập trung hoàn thiện các vấn đề về pháp lý, hạ tầng, an ninh, an toàn bảo mật để cung cấp dịch vụ xác thực, các tiện ích thông minh cho các bộ, ngành, địa phương.
 
Ứng dụng VNeID cho phép xác thực công dân trên môi trường số một cách an toàn, trong đó ngành Ngân hàng là một lĩnh vực mà người dân sẽ được thụ hưởng nhiều tiện ích nhất trên VNeID.
 
Thứ sáu, về đẩy mạnh chi trả an sinh xã hội, về chi trả an sinh xã hội qua tài khoản: đã thực hiện rà soát: 5,055,062 người (tăng 404,428 người, đạt 93.78%). Có 37 địa phương có tỷ lệ rà soát đối tượng trên tổng số đối tượng trên địa bàn đạt 100%; Tổng số đối tượng đã có tài khoản (mong muốn chi trả qua tài khoản): 1,838,002 người (tăng 247.074 người, đạt 31.71%). Địa phương có tỷ lệ đối tượng có tài khoản cao như Hà Nội (274.780 tài khoản, chiếm 95.19%), Bắc Ninh (86.993 tài khoản, chiếm 88.84%)...; Tổng số đối tượng đã nhận trợ cấp qua tài khoản: 982.472 người với số tiền chi trả hơn 2 nghìn tỷ đồng.
 
Về thanh toán không dùng tiền mặt, trong lĩnh vực y tế: Đã triển khai không dùng tiền mặt trên 87.9% bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và 63.8% Sở Y tế địa phương có số cơ sở khám chữa bệnh đạt tỷ lệ từ 50% trở lên, đặc biệt, 25,5% địa phương có tỷ lệ 100% các cơ sở khám chữa bệnh triển khai thanh toán không dùng tiền mặt. Giá trị giao dịch thanh toán viện phí, dịch vụ y tế và các giao dịch khác là 28.547.715.101 đồng, trong đó số tiền thu được của bệnh nhân qua hình thức không dùng tiền mặt là trên 22 nghìn đồng, chiếm đến 80,43% tổng lượng giao dịch.
 
Trong lĩnh vực bảo hiểm: Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đến nay, đã có 64% số người hưởng nhận các chế độ bảo hiểm xã hội, trợ cấp thất nghiệp qua tài khoản cá nhân tại khu vực đô thị, tăng 3% so với năm 2022, vượt chỉ tiêu do Thủ tướng Chính phủ giao sớm 3 năm. Trong đó, lương hưu, trợ cấp BHX hàng tháng khoảng 43%; chế độ bảo hiểm xã hội một lần khoảng 92%; trợ cấp thất nghiệp khoảng 98%.
 
Trong lĩnh vực giáo dục: Tại trường học ở một số địa phương đã triển khai thanh toán không dùng tiền mặt rất hiệu quả điển hình như tỉnh Ninh Bình có 257/320 cơ sở giáo dục, thực hiện thanh toán học phí không dùng tiền mặt, đạt tỷ lệ 80%; có 289/465 trường thực hiện thanh toán các khoản dịch vụ giáo dục không dùng tiền mặt, đạt 62,2%...
 
Bên cạnh đó, còn có thể kể đến, Bộ Công an và ngành Ngân hàng đã tổ chức 30 lớp với hơn 5.000 học viên (là nhân viên giao dịch tại quầy tiếp nhận giấy tờ tùy thân khách hàng) đào tạo kiến thức nhận biết giấy tờ tùy thân, thẻ căn cước công dân thật/giả giảm thiểu rủi ro cho ngành Ngân hàng với các các kỹ năng: Phổ biến các kỹ năng cơ bản về giám định các loại giấy tờ tùy thân; các dấu hiệu nhận biết qua phôi bảo an, thiết kế các loại giấy tờ tài liệu… phối hợp với các bộ, ngành trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Chỉ thị 18 về chống thất thu thuế trong hoạt động thương mại điện tử gắn liền với các hoạt động kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt; thúc đẩy triển khai 44 mô hình của Đề án 06/CP theo 5 nhóm nhiệm vụ gắn với vai trò, chuyển đổi số ngành Ngân hàng như chi trả an sinh xã hội không dùng tiền mặt, cho vay tín chấp, thanh toán không dùng tiền mặt cho các bãi trông giữ xe, bệnh viện, giáo dục, y tế... thanh toán phí/lệ phí không dùng tiền mặt phục vụ thúc đẩy dịch vụ công trực tuyến.
 
Những kết quả đạt được đã góp phần không nhỏ làm xã hội ngày càng văn minh, chuyển đổi trạng thái giảm tiếp xúc trực tiếp mà tiếp xúc hoàn toàn trên môi trường điện tử, giảm chi phí đầu tư, giảm phiền hà cho người dân, doanh nghiệp... 
 

 
Tháo gỡ những “điểm nghẽn”
 
Tuy nhiên, quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn và đã trở thành những điểm nghẽn cần được khẩn trương tháo gỡ, như sự vào cuộc của các bộ, ngành là chưa thật sự đồng đều, chưa thực sự quyết liệt. Bên cạnh đó, một số điểm nghẽn về pháp lý, kinh phí, số hóa dữ liệu... của các bộ, ngành, địa phương chưa có sự chuyển động rõ nét.
 
Riêng đối với ngành Ngân hàng, việc đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống trong triển khai các dịch vụ hoàn toàn trên môi trường điện tử là một thách thức không nhỏ khi hạ tầng còn manh mún, thiếu đồng bộ, chưa dự báo, xây dựng các phương án bảo vệ hệ thống, dữ liệu trước nguy cơ tấn công ngày càng gia tăng như thời gian vừa qua đối với các hệ thống lớn (chứng khoán, dầu khí...).
 
Chưa có sự phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ với các đơn vị nghiệp vụ của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Thông tin và Truyền thông... trong việc giám sát, đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống, bảo vệ dữ liệu khách hàng, người dân, doanh nghiệp...
 
“Đây là những nguyên nhân căn cơ dẫn đến chậm tiến độ đề ra gây lãng phí tài nguyên cơ sở dữ liệu, đánh mất cơ hội được sử dụng các tiện ích, văn minh xã hội mà người dân đáng ra phải được hưởng”, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc nhận định.
 
Trước những hạn chế trên, Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan phối hợp với ngành Ngân hàng triển khai chỉ thị 18 về đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu phục vụ thương mại điện tử, chống thất thu thuế, bảo đảm an ninh tiền tệ, nhất là, vai trò thanh toán trong thượng mại điện tử, kiểm soát, giám sát các giao dịch phục vụ quản lý, truy thu thuế, quản lý tài sản số, tiền ảo, tiền điện tử hiện nay đang rất phát triển - là một phương thức của hoạt động "rửa tiền", chuyển tiền xuyên biên giới.
 
Các Bộ Tài chính, Công Thương, Thông tin và Truyền thông, Ngân hàng phối hợp với Bộ Công an đẩy nhanh tiến độ kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để thực hiện định danh và xác thực điện tử; nhất quán trong việc đăng ký kinh doanh mới, rà soát, chuẩn hóa dữ liệu người nộp thuế hiện hành; đồng bộ dữ liệu dân cư với dữ liệu hộ tịch, thuế, ngân hàng, viễn thông... phục vụ định danh, xác thực cá nhân, tổ chức phòng ngừa các hành vi gian lận, trốn thuế trong hoạt động thương mại điện tử; định danh, xác thực cá nhân, tổ chức trong việc triển khai hóa đơn điện tử, hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền áp dụng trong lĩnh vực bán lẻ trực tiếp đến người tiêu dùng nhằm phòng ngừa các hành vi gian lận hóa đơn, chống thất thu thuế trong lĩnh vực bán lẻ.
 
Về phía ngành Ngân hàng, thời gian tới cần tập trung hoàn thiện Đề án riêng của ngành Ngân hàng nhằm hỗ trợ thành công chung của Đề án 06; khẩn trương chỉ đạo các đơn vị hoàn thành số hóa, làm sạch dữ liệu với hơn 170 triệu dữ liệu tài khoản ngân hàng và ví điện tử (mới làm sạch được khoảng 5,5 triệu/170 triệu), phục vụ xác thực, kết nối, khai thác với dữ liệu "gốc" là dữ liệu về dân cư, căn cước, định danh điện tử phục vụ chuyển đổi số cho người dân, doanh nghiệp thúc đẩy kinh tế số, thanh toán không dùng tiền mặt... gắn với dữ liệu viễn thông, thuế, thương mại điện tử, hợp đồng điện tử, chữ ký số được tạo lập thống nhất giữa các bộ, ngành phục vụ người dân, doanh nghiệp trong hoạt động kinh tế.
 
Cùng với đó, về hạ tầng, bảo đảm an ninh, an toàn thông tin là vấn đề quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh các hệ thống lớn liên tục bị tấn công, rủi ro về tài chính là vấn đề rất nghiêm trọng đối với việc phát triển kinh tế tại các quốc gia.
 
Đồng thời, đề nghị ngành Ngân hàng tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa trong việc triển khai cho vay tín chấp qua chấm điểm tín dụng công dân, hiện nay mới chỉ có 2 đơn vị tổ chức tín dụng, tài chính áp dụng kết hợp giải ngân 550 trường hợp với vay tín chấp khoảng 2,5 tỷ đồng, như vậy là chưa thực sự tương xứng với nhu cầu vay trong nhân dân là rất lớn. Nếu không làm tốt vấn đề này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vay "tín dụng đen" ngày càng phát triển.
 
Thứ trưởng Nguyễn Duy Ngọc cũng cho biết trong thời gian tới, Bộ Công an triển khai thực hiện việc định danh điện tử người nước ngoài và các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam theo quy định của Luật Căn cước…